Πολιτιστική ταυτότητα

Ο πολύς Φουκουγιάμα αναφερόμενος πρόσφατα στην εξέγερση των γκέτο των μεταναστών στη Γαλλία, έφερε στη συζήτηση περί αιτίων, μία νέα προοπτική: ενώ οι περισσότεροι αναλυτές επικεντρώνονται σε οικονομικές αιτιάσεις του φαινομένου (ανεργία, φτώχεια, κακές συνθήκες διαβίωσης) ο Φουκουγιάμα εστιάζει στην πολιτιστική ταυτότητα. Τα ευρωπαϊκά έθνη, μας εξηγεί, έχουν ταυτότητες που βασίζονται στην ιστορία, το έδαφος και το αίμα -«σκληρές» ταυτότητες θα έλεγε κανείς- στις οποίες ο ξένος είναι αδύνατο να συμμετέχει και αν το ήθελε. Επειδή οι αλλοδαποί με ευρωπαϊκές υπηκοότητες αλλά χωρίς αληθινή πατρίδα -εκτός από την παγκόσμια κοινότητα των πιστών του Ισλάμ- είναι το λίκνο της τρομοκρατίας που εξάγεται στην Αμερική, ζητούμενο είναι τα ευρωπαϊκά έθνη να επαναπροσδιορίσουν την εθνική τους ταυτότητα -προφανώς αφαιρώντας από αυτήν αίμα, έδαφος και ιστορικότητα- ούτως ώστε οι αλλοδαποί να «χωρούν» σ’αυτήν. Ως υπόδειγμα προς τη σωστή κατεύθυνση τίθεται το χωνευτήρι των λαών, η Αμερική.
Προτείνει ακόμα ο Φουκουγιάμα σκληρότερα μέτρα κατά των εξτρεμιστών, καταστολή. Αν αυτά τα πράγματα δεν γίνουν, η Ευρώπη θα έχει πρόβλημα με τη δημοκρατία και θα συνεχίζει να εξάγει τρομοκρατία.
Η ανάλυση αυτή υπερέχει από τις οικονομικιστικές προσεγγίσεις κατά το ότι εξηγεί, γιατί ειδικά οι «μετανάστες» (και όχι γενικά οι πάσης φύσεως «φτωχοί») εξηγέρθησαν στη Γαλλία. Πέραν αυτού υπέρ της έχει τη διαπίστωση ότι η δημοκρατία δεν λειτουργεί σε ετερογενή αλλά αντιθέτως σε ομοιογενή και ομογενή σύνολα, πράγμα που συνήθως παραβλέπουν οι ενθουσιώδεις απόστολοι της «πολυπολιτισμικότητας». (Γι αυτό άλλωστε η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία έθετε τόσους φραγμούς στους μετοίκους που φιλοδοξούσαν να αποκτήσουν την ιδιότητα του πολίτη). Εάν όμως οι εθνικές ταυτότητες των ευρωπαίων χάσουν κάθε ουσιαστικό στοιχείο που δένει τους ανθρώπους μεταξύ τους, αν οι πατρίδες γίνουν το φολκλόρ μίας «παγκοσμιοποιημένης» κοινωνίας αποτελούμενης από άτομα «πολίτες» χωρίς ποιοτική διαφοροποίηση, αν το σύστημα των εθνών αντικατασταθεί από το σύστημα μίας τεράστιας πολυεθνικής αγοράς, τότε η δημοκρατία θα γίνει εφικτή; Ή μήπως η δικτατορία; Αυτό δεν έχει ίσως ερευνηθεί ακόμα επαρκώς.
Ο Φουκουγιάμα στο μικρό του άρθρο δεν εξηγεί εν τούτοις τίνι τρόπω θα τα καταφέρουν οι Ευρωπαίοι στον αστερισμό της παγκοσμιοποίησης να ξεχάσουν τις εθνικές τους ταυτότητες, προκειμένου να συνυπάρξουν ειρηνικά μέσα στα εδάφη τους με τους έξωθεν. Όμως μπορούμε να υποψιασθούμε την απάντηση στο καυτό αυτό ερώτημα, αν στρέψομε την προσοχή μας σε μία μικρή ευρωπαϊκή χώρα πέραν των κοινών συνόρων της Ευρώπης: την Ελλάδα!

Του Κωνσταντίνου Ρωμανού
Καθηγητή Φιλοσοφίας
Απο το αρθρο του ''Ελλάς τέλος;''
Αναδημοσιευση απο το Ρεσαλτο