Νίκος Καζαντζάκης - Η ράτσα

Ή κραυγή δεν είναι δική σου. Δεν μιλάς εσύ, μιλούν αρίφνητοι πρόγονοι μέσα από το στόμα σου. Δεν πεθυμάς εσύ: πεθυμούν αρίφνητες γενεές απόγονοι με την καρδιά σου. Οι νεκροί σου δεν κοίτουνται στο χώμα. Γένηκαν πουλιά, δέντρα, αγέρας. Κάθεσαι στον ίσκιο τους, θρέφεσαι με τη σάρκα τους, αναπνές το χνώτο τους.Oι μελλούμενες γενεές δε σαλεύουν μέσα στον αβέβαιο καιρό, μακριά από σένα. Ζούν, ενεργούν και θέλουν μέσα στα νεφρά και στην καρδιά σου.Το πρώτο σου χρέος πλαταίνοντας το εγώ σου είναι, στην αστραπόχρονη τούτη στιγμή που περπατάς στη γή να μπορέσεις να ζήσεις την απέραντη πορεία, την ορατή και την αόρατη, του ευατού σου.
"Δεν είσαι ένας: είσαι ένα σώμα στρατού. Μια στιγμή κάτω από τον ήλιο φωτίζεται ένα από τα προσωπά σου. Κ' ευτύς σβύνει κι ανάβει άλλο, νεοτερό σου, ξωπίσω σου.'' Η ράτσα σου είναι το μεγάλο σου σώμα το περασμένο, το τωρινό και το μελλούμενο. Εσυ είσαι μια λιγόστιγμη έκφραση, αυτή είναι το προσωπό. Εσύ είσαι ο ίσκιος, αυτή το κρέας.Δεν είσαι λεύτερος. Αόρατα μυριάδες χέρια κρατούν τα χέρια σου και τα σαλεύουν. Όταν θυμώνεις, ''Μην πεθάνεις για να μην πεθάνουμε!'' φωνάζουν μέσα σου οι νεκροί. <<Δεν προφτάσαμε να χαρούμε τις γυναίκες που πεθυμήσαμε, πρόφτασε εσύ, κοιμήσου μαζί τους! Δεν προφτάσαμε να κάνουμε έργα τις ιδέες μας, κάμε τις εσύ! Δεν προφτάσαμε να συλλάβουμε και να στερεώσουμε το πρόσωπο της ελπίδας μας, στερεωσέ το εσύ! Τέλεψε το έργο μας! Τέλεψε το έργο μας! Μέρα νύχτα μπαινοβγαίνουμε στο κορμί σου και φωνάζουμε. Όχι δε φύγαμε, δεν ξεκορμιστήκαμε από σένα, δεν κατεβήκαμε στη γής. Μέσα από τα σωθικά σου ξακολουθούμε τον αγώνα. Λύτρωσέ μας!>>
Δε φτάνει ν΄ακούς μέσα σου τη βουή των προγόνων. Δεν φτάνει να τους νιώθεις να παλεύουν μπροστά από το κατώφλι του νού σου. Όλοι χύνονται να πιαστούν από το ζεστό μυαλό σου, ν' ανέβουν πάλι στο φώς της μέρας. Μα εσύ να ξεδιαλέγεις. Ποιος πρόγονος να γκρεμιστεί πίσω στα τάρταρα του αιμάτου σου και ποιος ν' ανηφορίσει πάλι στο φώς και στο χώμα. Μην τους λυπάσαι! Κάθου άγρυπνος στην καταβόθρα της καρδιάς σου και ξεδιάλεγε. Τούτος ο ίσκιος να λές, είναι ταπεινός, σκοτεινός σα ζώο να φύγει! Τούτος είναι σιωπηλός και φλεγόμενος, πιο ζωντανός από μένα ας πιεί το αίμα μου όλο! Φώτισε το σκοτεινό αίμα των προγόνων, σύνταξε τις κραυγές τους σε λόγο, καθάρισε τη βουλησή τους, πλάτηνε το στενό τους ανήλεο μέτωπο αυτό είναι το δεύτερο σου χρέος.Γιατί δεν είσαι μονάχα σκλάβος. Ευτύς ως γεννήθηκες, μια νέα πιθανότητα γεννήθηκε μαζί σου, ένας λεύτερος σκιρτημός τρικυμίζει τη μεγάλη ζοφερή καρδιά του σογιού σου. Φέρνεις θες δεν θες, ένα νέο ρυθμό. Μια νέα επιθυμία, μια νέα ιδέα, μια θλίψη καινούρια. Θες δε θές, πλουτίζεις το πατρικό σου σώμα. Κατα που θα κινήσεις; Πως θ' αντικρύσεις τη ζωή και το θάνατο, την αρετή και το φόβο; Όλη η γενεά καταφεύγει στο στήθος σου και ρωτάει και προσδοκάει με αγωνία.
Έχεις ευθύνη. Δεν κυβερνάς πια μονάχα τη μικρή ασήμαντη υπαρξή σου. Είσαι μια ζαριά όπου για μια στιγμή παίζεται η μοίρα του σογιού σου. Κάθε σου πράξη αντιχτυπάει σε χιλιάδες μοίρες. Ως περπατάς ανοίγεις, δημιουργάς την κοίτη όπου θα μπεί και θα οδέψει ο ποταμός των απογόνων. Όταν φοβάσαι, ο φόβος διακλαδώνεται σε αναρίθμητες γενεές κ' εξευτελίζεις αναρίθμητες ψυχές μπροστά και πίσω σου. Όταν υψώνεσαι σε μια γενναία πράξη, η ράτσα σου ολάκερη υψώνεται κι αντριεύει.
<<Δεν είμαι ένας! Δεν είμαι ένας! >> Τ' όραμα τούτο κάθε στιγμή να σε καίει. Δεν είσαι ένα άθλιο λιγόστιγμο κορμί, πίσω από πήλινη ρεούμενη μάσκα σου ένα πρόσωπο χιλιοχρονίτικο ενεδρεύει. Τα πάθη σου κ' οι ιδέες σου είναι πιο παλιά από την καρδιά και το μυαλό σου. Το σώμα σου το αόρατο είναι οι πεθαμένοι πρόγονοι κι οι απόγονοι οι αγέννητοι. Το σώμα σου τ' ορατόείναι οι άνδρες, οι γυναίκες, και τα παιδιά που ζούν της δικής σου ράτσας.Μονάχα εκείνος λυτρώθηκε από την κόλαση του εγώ του που νιώθει να πεινάει, όταν ένα παιδί της ράτσας του δεν έχει να φάει, και να σκιρτάει πασίχαρος, όταν ένας άντρας και μια γυναίκα του σογιού του φιλιούνται. Όλα τούτα είναι μέλη του μεγάλου ορατού κορμιού σου. Πονάς και χαίρεσαι σκορπισμένος ως τα πέρατα της γης μέσα σε χιλιάδες ομοαίματα κορμιά.
Όπως μάχεσαι για το μικρό σου σώμα, πολέμα και για το μεγάλο. Πολέμα όλα τούτα τα κορμιά σου να γίνουνε δυνατά, λιτά, πρόθυμα. Να φωτιστεί ο νους τους, να χτυπάει η καρδιά τους φλεγόμενη, γενναία, ανήσυχη. Πως μπορείς να έισαι δυνατός, φωτεινός, γενναίος, αν οι αρετές τούτεςδεν τρικυμίζουν ολάκερο το μεγάλο σου σώμα; Πως μπορείς να σωθείς αν δεν σωθεί ολάκερο σου το αίμα; Ένας από την ράτσα σου να χαθεί, σε συντραβάει στο χαμό του. Ένα μέλος του κορμιού και του νού σου σαπίζει.
Να ζείς βαθιά, όχι σαν ιδέα, παρά ως σάρκα κ' αίμα την ταυτότητα τούτη.
Είσαι ένα φύλλο στο μέγα δέντρο της ράτσας. Να νιώθεις το χώμα ν' ανεβαίνει από τις σκοτεινές ρίζες και ν΄απλοκαμιέται στα κλαριά και στα φύλλα. Ποιός είναι ο σκοπός σου; Να μάχεσαι να πιαστείς στερεά από το κλαρί κ' είτε σα φύλλο, είτε σαν ανθός, έιτε σαν καρπός, να σαλεύει μέσα σου, ν' ανανεώνεται και ν' αναπνέει ολάκερο το δέντρο.
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΟΥ ΧΡΕΟΣ ΕΧΤΕΛΩΝΤΑΣ ΤΗ ΘΗΤΕΙΑ ΣΟΥ ΣΤΗ ΡΑΤΣΑ, ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΝΙΩΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΣΟΥ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ.
Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιό τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει...